Poetka, autorka opowiadań, dziennikarka, tłumaczka i pisarka, która tworzyła wbrew wielu życiowym i dziejowym przeciwnościom. Niewątpliwie najbardziej kontrowersyjna i produktywna pisarka niemiecka XIX wieku. Kathinka Zitz -Halein wydała około 35 książek, stworzyła imponującą liczbę artykułów w gazetach i magazynach. Teksty publikowała pod własnym nazwiskiem lub pod licznymi pseudonimami.
Rodzinna tragedia
Kathinka Halein urodziła się 4 listopada 1801 r. w Moguncji i tam też dorastała w bogatej rodzinie kupieckiej, zajmującej się prawdopodobnie handlem materiałami włókienniczymi. Wybuch wojen napoleońskich zmusił Haleinów do skromnego i oszczędnego życia. Porzucili własny dom i zamieszkali u babki od strony matki.
W 1826 r. Anna Marie Markowitzka Halein osierociła swoje dzieci, a zrozpaczony ojciec popadł w szaleństwo, stał się agresywny i nieobliczalny.
W dzieciństwie, pod okiem francuskiej guwernantki, zarówno Kathinka, jak i jej siostra oraz brat, otrzymali wykształcenie odpowiednie dla ich mieszczańskiego pochodzenia. Dziewczynka uczęszczała do renomowanych, prywatnych szkół i dzięki rodzinnym pieniądzom, otrzymała najlepsze z dostępnych ówcześnie kobietom wykształcenie. Uczyła się w kilku szkołach z internatem w Niemczech i Francji i już wtedy zaczęła wykazywać talent pisarski oraz wyjątkową bystrość umysłu. Jej debiutanckie prace zostały opublikowane gdy miała niespełna 16 lat.
Finansowa nie/zależność
Rodzinna tragedia zmusiła Kathinkę do samodzielności i dbania o swoje interesy.
Początek lat dwudziestych XIX wieku był dla Kathinki czasem wytężonej pracy. Przez trzy lata pracowała jako guwernantka, mieszkając w domach swoich pracodawców. Wróciła do Moguncji, by opiekować się młodszą siostrą. Sama utrzymywała rodzinę parając się sprzedażą haftów i udzielając lekcji francuskiego. Otrzymała specjalne pełnomocnictwo, aby przejąć rodzinny interes. Znajomość języków pozwoliła jej na pracę nad przekładami literackimi. W latach trzydziestych XIX wieku przetłumaczyła na język niemiecki trzy powieści Victora Hugo.
W 1833 r. Kathinka Halein poznała swojego przyszłego męża Franza Zitza, dalekiego krewnego, adwokata i rewolucjonistę z Moguncji. W ciągu roku odbyły się ich zaręczyny oraz ślub. Małżeństwo trwało zaledwie 18 miesięcy i skończyło się porażką. Do rozstania doprowadziła prawdopodobnie rozwiązłość małżonka. Kathinka Zitz nie chciała zgodzić się na rozwód i żądała alimentów. Miała świadomość tego, że znajduje się w trudnej sytuacji finansowej i aby kontynuować karierę pisarską musi pozostać na utrzymaniu męża.
Powstanie Konfederacji Niemieckiej
Już w w XVIII wieku prawodawstwo niektórych krajów niemieckich uległo wpływom oświeceniowym. W 1794 r. Fryderyk Wilhelm II Pruski wprowadził „pruskie prawo krajowe” kodyfikując całość prawa cywilnego, pozostawiając mimo wszystko liczne cechy prawa feudalnego. Oświeceniowe prądy w prawodawstwie wzmogły się w wyniku wojen napoleońskich i upadku Cesarstwa w 1806 r. Prawo niemieckie znalazło się wtedy pod silnym wpływem prawa francuskiego. W zachodnich krajach niemieckich przyjęto francuski „Kodeks Napoleona” z 1804 r. W oparciu o te doświadczenia, pojawiły się pomysły ogólnoniemieckiej kodyfikacji prawa cywilnego. Sprzeciwiły się mu jednak konserwatywne środowiska prawnicze. Moguncja w wyniku wojen napoleońskich stała się jednym z francuskich departamentów. Co prawda osłabiony Napoleon i jego wojska musiały w maju 1814 r. opuścić Moguncję, ale wpływy francuskie, także w sferze prawodawstwa pozostały silne. Na Kongresie Wiedeńskim, na mocy aktu z dnia 8 czerwca 1815 r powstała Konfederacja Niemiecka – związek niemieckich państw i wolnych miast.
Od 1816 do 1866 r. Moguncja była dla Konfederacji Niemieckiej najważniejszą fortecą w obronie przed Francją i posiadała silny garnizon składający się z wojsk austriackich, pruskich i bawarskich. Niemieccy liberałowie obserwujący wydarzenia we Francji, zaczęli domagać się wolności prasy, zebrań, zgromadzeń, zawodu, utrzymania sądów przysięgłych, Gwardii Narodowej na wzór francuski, parlamentu ogólnoniemieckiego, uchwalenia konstytucji i amnestii dla więźniów politycznych.
Polityczna aktywistka
Lata czterdzieste XIX wieku przyniosły pisarce możliwość rozpoczęcia działalności politycznej. Związała się w Moguncji z niemieckim, katolickim ruchem reformatorskim. Krótko przed 1848 r. zaangażowała się w kampanię na rzecz obrony praw Moguncji i innych niemieckich miast. Napisała serię artykułów, w których atakowała rząd i wzywała obywateli do działania i walki o swoje interesy.
Od roku 1848 przez cztery lata Kathinka Zitz-Halein prowadziła szeroką działalność na rzecz rewolucji niemieckiej (rewolucja marcowa). Protestujący domagali się wolności politycznej, a także zjednoczenia państw niemieckich w jedno państwo. Rewolucja marcowa stała się początkiem Wiosny Ludów w Niemczech. Pisma działaczki z tego okresu znów są ostre, wnikliwe i odważne. Wielokrotnie komentowała kwestie polityczne i społeczne, zarówno w okresie topniejącej cenzury, jak i po przywróceniu jej w Moguncji. Tylko raz jej praca została oficjalnie zakwestionowana, ale ponieważ jej autorstwa nie można było jednoznacznie udowodnić, nie podjęto żadnych działań.
Wiosna Ludów
We wszystkich niemal krajach europejskich miejsce miały wydarzenia i wystąpienia społeczne, które złożyły się na to, co potem określono Wiosną Ludów.
Na terenie dzisiejszych Niemiec główną przyczyną rewolt i zamieszek były dążenia do zjednoczenia narodowego. Niemieckie „landy” nie tworzyły jednolitego organizmu państwowego, lecz Konfederację Niemiecką – luźny związek państw o szerokiej autonomii. Dużym problemem był także kryzys rzemiosła i ustrój feudalny, któremu zdecydowanie przeciwstawiali się chłopi. Do 1849 roku zniesiono własność feudalną, powszechne stały się świadomość narodowa Niemców i ich chęć dążenia do zjednoczenia kraju.
Kathinka Zitz-Halein aktywnie komentowała sytuację w kraju, udzielała się politycznie i pisała patriotyczną poezję.
Humania i upadek Konfederacji
W roku 1849 w Konfederacji Niemieckiej powstało wiele stowarzyszeń kobiecych. Jednym z nich była Humania, na czele której stanęła między innymi Kathinka Zitz. Postawanie takich organizacji stanowiło dowód poparcia wiosennej rewolty 1849 r. Humania miała wspierać rannych żołnierzy oraz ochotników, pomagać finansowo i organizować ucieczki osób skazanych z powodów politycznych. W tym czasie Zitz-Halein dużo podróżowała, bezpośrednio przekazywała pieniądze uchodźcom potrzebującym wsparcia.
Konfederacja Niemiecka upadła w 1866 roku, na skutek rozlicznych konfliktów wewnętrznych i zewnętrznych oraz rywalizacji między Cesarstwem Austrii i Królestwem Prus.
Twórczość literacka i tarapaty finansowe
Kathinka Zitz-Halein pozostawiła po sobie obszerny zbiór prac literackich. W latach sześćdziesiątych XIX wieku skupiła się na tworzeniu fabularyzowanych powieści biograficznych dotyczących m.in. Goethego i Byrona. Pisała artykuły sprzeciwiające się cenzurze i wzywając do reformy prawa małżeńskiego, rozwodowego i opiekuńczego. Jej wczesna poezja jest melodyjna i wesoła, stopniowo jednak staje się pełna głębszych przemyśleń i gorzkich refleksji. W dobie rewolucji Zitz-Halein pisze poezję i prozę zaangażowane w sprawy społeczne i polityczne.
Z upływem lat Zitz-Halein wpadała w coraz większe tarapaty finansowe, z którymi starała się walczyć produkując utwory adresowane do szerokiej, komercyjnej publiczności. Nie wpłynęło to korzystnie na literacką jakość jej prac.
Kathinka Zitz-Halein – feministka?
Miała zdecydowane poglądy na temat roli kobiety. Uważała, że zerwanie z klasycznym układem jest konieczne w sytuacji politycznej burzy i dziejowych zawirowań. Postulowała, aby kobiety stały się pełnoprawnymi obywatelkami i patriotkami. Wierzyła, że kobiety mogą, a nawet powinny wnieść znaczący i niezależny wkład w rewolucję i kształtowanie nowego porządku. Uważała, że działalność obywatelska i humanitarna to zajęcie idealne dla kobiety naznaczonego rewolucją XIX wieku, w świecie dotkniętym kryzysem, z którego jedynym wyjściem są zbrojne wystąpienia Wiosny Ludów.
Przez całe życie Kathinka Zitz-Halein była pisarką, a jej ogromną pasją była polityka i aktywizm polityczno-społeczny. Nie oparła się w swoich pracach o feminizm, nie stworzyła własnej ideologii, ale udowadniała, że kobiety mogą wnieść znaczący wkład w życie społeczne. Doskonale rozumiała zależności między reformami społecznymi i politycznymi i z pewnością reprezentowała najbardziej postępowe środowiska niemieckiego społeczeństwa. Swój własny pomysł na emancypację demonstrowała poprzez działanie społeczne i pracę literacką. Chciała, aby mężczyźni i kobiety mogli swobodnie odnosić sukcesy, niezależnie od dziedziny swojej działalności.
Zmarła w Moguncji 8 marca 1877 r.
Autorka: Marzena Winniczek
Bibliografia
Stanley Zucker, Kathinka Zitz-Halein i kobiecy aktywizm obywatelski w Niemczech w połowie XIX wieku, Carbondale 1991.
Oliver Bock, Kathinka Zitz-Halein, życie i praca – „Tylko to, czego uczy mnie serce, oddycham tonem”, Hamburg 2010.
Micaela Mecocci, Kathinka Zitz (1801–1877). Wspomnienia z życia pisarza i patrioty z Moguncji , Moguncja 1998.
Mieczysław Żywczyński, Historia powszechna 1789-1870, Warszawa 1979.
https://en.wikipedia.org/wiki/Kathinka_Zitz-Halein
https://www.wikiwand.com/de/Kathinka_Zitz-Halein
- Kocham Cię, to nie ma z Tobą nic wspólnego
Nawet niekończące się myśli w nocy
Należą tylko do mnie
Nie zachowam ich do świtu
Chyba mogą istnieć tylko w ciemności
Kocham Cię, to nie ma z Tobą nic wspólnego
Nawet jeśli teraz stanę po twojej stronie
To wciąż są moje oczy
Nie chcę, żebyś mnie zobaczył
Po prostu się schowam za wiatrem
Kocham Cię, to nie ma z Tobą nic wspólnego
Tylko dlaczego nie pamiętam twojej uśmiechniętej twarzy?
Ale nieskończenie patrz
Twoje zdenerwowanie
Rozkwitnie, kiedy przyjdę
Kocham Cię, to nie ma z Tobą nic wspólnego
Ten brak nie przetrwa świtu
Zatem postanawiam iść spać
Do zobaczenia ponownie w moim śnie
Kocham Cię, to nie ma z Tobą nic wspólnego
Tęsknię za kryjówką
Dlatego robię unik
Nie zobaczysz mnie w nerwach
Kocham Cię, to nie ma z Tobą nic wspólnego
Naprawdę
Należysz tylko do mojego serca
Dopóki możesz być szczęśliwy
Mój smutek
Nie musisz się nim przejmować
Kathinka Zitz
Zależy nam, aby nasze teksty były jak najwyższej jakości. Jeśli znajdziesz jakikolwiek błąd, napisz do nas: Ifem.pl@protonmail.com.