Profesorka, matematyczka, nowatorka. Karen Keskulla Uhlenbeck jako pierwsza kobieta w historii otrzymała matematycznego Nobla.
Zawsze wiedziałam, że jestem dobra
Na świat przyszła w 1942 roku w Cleveland w Stanach Zjednoczonych. Jest Amerykanką europejskiego pochodzenia – w jej żyłach płynie krew estońska i niemiecka. Zamiłowanie do nauki przejęła po rodzicach: jej ojciec był inżynierem, a matka nauczycielką. Amerykański odpowiednik polskiego licencjatu ukończyła na Uniwersytecie w Michigan, skąd przeniosła się na studia matematyczne do Nowego Jorku. Jak sama mówi: „Od zawsze wiedziałam, że jestem dobrą matematyczką”[1]. Wzięła ślub z biofizykiem, Olke Uhlenbeckiem; przeprowadzili się do Massachusetts, gdzie na swą kolejną uczelnię Karen wybrała Brandeis University.
Tytanka pracy
Pod koniec studiów rozpoczęła wykładała tymczasowo w stanowym Instytucie Technologii Massachusetts oraz na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Kiedy potem szukała stałej pracy, powiedziano jej, że kobiet się nie zatrudnia, bo kobiety są od tego, aby być w domu i rodzić dzieci.
Uniwersytety, które chciały zatrudnić jej męża – MIT, Stanford, czy Princeton – nie były zainteresowane zatrudnieniem Karen.
Wspominając tamte czasy na swoim osobistym profilu na stronie Uniwersytetu Teksańskiego, Karen pisze:
„W tamtych czasach, ludzie mówili o kobietach wszelkiego rodzaju rzeczy, z czego większość nie miała nic wspólnego ze mną jako osobą. Uprzedzenia tego rodzaju to coś wyjątkowo ubliżającego, bo odnoszą się do ciebie jako członka klasy społecznej lub grupy, zamiast traktować cię jako osobę.
Ludzie byli niewiarygodnie niegrzeczni.”
W 1976 roku Karen rozwiodła się z mężem.
W 1988 ponownie wyszła za mąż, tym razem na towarzysza życia wybierając matematyka Roberta F. Williamsa. Zamieszkali w Teksasie. Aktualnie Karen Uhlenbeck współpracuje z Uniwersytetem w Princeton oraz tamtejszym Instytutem Badań Zaawansowanych (jest to ten sam Instytut, gdzie pracował przed laty sam Albert Einstein). Jest członkinią Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk (od roku 1985) oraz National Academy of Sciences (1986).
Bezcenny dorobek
Argumentując przyznanie nagrody w roku 2019, stwierdzono, że prace Uhlenbeck „dramatycznie zmieniły krajobraz matematyczny”. Co ważne, podkreślono także, że badaczka jest „silną orędowniczką równości płci w nauce i matematyce”[2]. Sama Karen Uhlenbeck mówi: „Wszystkie moje rówieśniczki przetrwały w tej dziedzinie (matematyce), ponieważ zdecydowały się robić to, co wybrały”[3]. Zaznacza również, że trudno było jej osiągnąć sukces: „Patrząc na to, co dzieje się z innymi kobietami, które chciały być matematyczkami, potrafię intelektualnie, jeśli nie emocjonalnie zrozumieć, że nie jest to zaskakujące”[4]. I dodaje: „Mogę być wspaniałą matematyczką i być z tego powodu sławna, lecz przede wszystkim jestem człowiekiem”[5].
Profesorka na szlaku
Prowadzi aktywny tryb życia. W wywiadach podkreśla, że uwielbia górskie wspinaczki, nocowanie pod namiotem, pływanie, spływy kajakarskie i jazdę na rowerze. Przywiązuje wielką wagę do kontaktu z naturą. Kawałek ukochanej „dzikiej przyrody” odnalazła w swoim ogrodzie w domu w Austin.
Bez niej ani rusz
Prace Uhlenbeck dały podwaliny pod nowe dziedziny matematyczne i przyczyniły się do rozwoju całych gałęzi matematycznych zagadnień. Uhonorowanie lat badań poprzez przyznani najważniejszej w świecie matematyki nagrody jest zdefiniowaniem samym w sobie, ile dorobek naukowy Karen Uhlenbeck znaczy dla współczesnego świata nauki.
Tekst: Virginia Macholl
Źródła:
Peter Rowlett, Abel Prize 2019 goes to Karen Uhlenbeck,
[1] A Personal Profile of Karen K. Uhlenbeck,
[2] Paweł Wernicki, Prof. Karen Uhlenbeck pierwszą kobietą z matematyczną nagrodą Abela
[3] [4] Tamże
[5] Tamże.
Zależy nam, aby nasze teksty były jak najwyższej jakości. Jeśli znajdziesz jakikolwiek błąd, napisz do nas: Ifem.pl@protonmail.com.