Wu Zetian była jedyną cesarzową w historii Chin, ale historycy wspominają o niej rzadko. Nazywa się ją „krwawą cesarzową”, wypomina okrucieństwo w dążeniu do władzy i/lub wychwala urodę. Podobno utrzymanie tronu i stworzenie silnej dynastii było dla niej ważniejsze niż życie członków jej rodziny.
Warto zaznaczyć, że kobiety rządziły cesarstwem już wcześniej, jednak robiły to zawsze zza ramienia jakiegoś mężczyzny lub jako regentki.
Wu Zetian jako jedyna posiadła tytuł cesarzowej.
Wu Zetian urodziła się jako Wu Czao w 624 r, w rodzinie arystokratycznej. Źródła podkreślają jej wykształcenie i nienaganną aparycję. Uczono ją muzyki, pisania i czytania chińskich klasyków.
Podobno już jako trzynastolatka, oprócz urody wyróżniała się inteligencją
i dowcipem. I jako trzynastolatka została jedną z 9 konkubin cesarza Tai Tsunga, a wkrótce potem jego ulubioną towarzyszką życia.
Jak to się stało, że jedna z wielu konkubin wstąpiła na chiński tron i objęła władzę? Być może gdyby była mężczyzną, nikogo nie dziwiłby taki obrót spraw. Nie dziwiłyby również okrucieństwo i podstępność niektórych jej poczynań. W wypadku chińskich cesarzy płci męskiej, skłonność do przemocy i podstępu była traktowana jako coś oczywistego, a nawet świadczącego o wysokich umiejętnościach adaptacyjnych.
Historycy nie spisali wszystkich zasług i sukcesów Wu Zetian, do dziś próbuje się uzupełnić biografię cesarzowej, wiele miejsc pozostaje jednak pustych.
Trudno wyobrazić sobie, by żyjąc w ówczesnych Chinach, Wu nie wiedziała czym jest wyrachowanie. Córka kanclerza Dynastii Tang była dobrze wykształcona, ale żyła w czasach, kiedy kobiety były w polityce przede wszystkim narzędziem. Mogła jak wielu innych ludzi zostać na miejscu, które przypisał jej los, albo dać się ponieść ambicji i być kimś więcej niż żoną czy kochanką.
Według kronik historycznych cesarz Taizong cenił w Wu Zetian inteligencję i piękno. Szybko jednak umarł, a młodą konkubinę wysłano do buddyjskiego klasztoru.
W nieznany nikomu sposób Wu udało się uciec z klasztoru i wrócić do gry, jako konkubina Gaozonga, nowego władcy. Nie ma wielu wiarygodnych informacji historycznych o tym, jak udała jej się ucieczka i co musiała zrobić by opuścić mury klasztoru.
Wiadomo, że czas spędzony w zamknięciu był dla Wu czasem medytacji i nauki. To tam poznała tajniki medycyny, nauczyła się z łatwością przygotowywać trucizny, które to umiejętności chętnie wykorzystywała.
Z całą pewnością, po ucieczce z klasztoru, Wu Zetian przestała być marionetką i zaczęła rozdawać karty. Jej władza na cesarskim dworze systematycznie rosła. Wu udało się wyeliminować konkubinę Xie, a w 654 r. oskarżyła bezdzietną cesarzową Wang o zabicie swej nowonarodzonej córki. W owym czasie mówiło się, że czynu tego dokonała sama Wu.
Niedługo potem cesarz nadał Wu nadzwyczajny tytuł „chenfei”, plasujący ją ponad czterema konkubinami pierwszej rangi. Ponad nią stała już tylko cesarzowa. Ale nie na długo.
Już w 655 r. cesarzowa Wang została usunięta z cesarskiego dworu, a cesarzową małżonką została Wu Zetian. Szybko zdominowała męża, zdobyła wpływy polityczne i zaczęła ingerować w sprawy państwa.
Zdrowie Gaozonga zaczęło szwankować od około 660 roku. Podobno Wu stopniowo podtruwała męża.
Pozycja Wu umocniła się jeszcze bardziej, kiedy w 683 roku cesarz dostał udaru. Cesarzowa zaczęła samodzielnie władać Chinami zza pleców chorego męża. Zwycięsko zakończyła wojnę Chin z Koreą i utworzyła tajną policję, która tępiła jej przeciwników. Wu kazała w okrutny sposób więzić lub zabijać każdego, kto stanął na jej drodze, nie wyłączając nieszczęsnej cesarzowej Wang.
Jej władza stała się absolutna. Po śmierci Gaozonga, cesarzem został jego najstarszy syn Zhonzong, ale i tak wszelkie decyzje podejmowała Wu. Nikt z opozycjonistów nie miał wątpliwości, że to ona jest prawdziwym władcą Chin.
W 690 roku zerwała ostatecznie z pozorami i mianowała się jedyną w historii kraju samoistną cesarzową Chin.
W czasie rządów Wu Zetian znacznie wzrosło znaczenie buddyzmu, który od tej na zawsze wpisał się w kulturę Chin. Nie powinno to dziwić, jeśli wziąć pod uwagę, że tradycyjne chińskie religie, a przede wszystkim konfucjanizm miały kobiety w głębokiej, oficjalnie akceptowanej pogardzie. Buddyzm nadawał kobietom status pełnowartościowej istoty ludzkiej.
Za panowania Wu Zetian doszło do rozwoju gospodarczego kraju, na znaczeniu zyskała także edukacja. Co ciekawe, cesarzowa Wu Zetian unikała angażowania się w agresywne i kosztowne wojny. Nie zmienia to faktu, że udało jej się opanować tereny dzisiejszego Turkiestanu Wschodniego.
W odróżnieniu do jej dość bezwzględnego marszu po władzę, jej rządy były łagodne. Starała się wybierać jak najlepszych ludzi do zarządzania państwem. Zredukowała liczbę wojska i ukróciła wpływ arystokracji na politykę państwa. Arystokratów zastąpiła uczonymi, wierzyła w rozwój państwa w oparciu o wiedzę i strategię. Z jej rozkazu każdy mężczyzna, bez względu na pochodzenie, mógł zostać urzędnikiem państwowym o ile zdał odpowiedni egzamin. Władczyni dbała również o chłopów, którym obniżyła wysokie podatki, doprowadziła do wzrostu produkcji rolniczej i realizowała plan robót publicznych.
Cesarzowa dążyła także do poprawy statusu płci żeńskiej. Poleciła uczonym spisywać biografie sławnych kobiet. Podniosła rangę klanu swej matki, osadzając krewniaków właśnie z tej linii na najwyższych urzędach politycznych. Głosiła przekonanie, że idealny władca jest jak matka opiekująca się swymi dziećmi. Na swym dworze okazywała wyjątkowe względy młodej poetce i pisarce Szangguan Wan’er, którą w 690 r. mianowała „pierwszym ministrem” (premierem).
Od tego momentu wspólnie rządziły Chinami.
Wiele opracowań podkreśla przede wszystkim okrucieństwo i bezwzględność władczyni. Podobno jednej z politycznych rywalek poleciła odrąbać ręce i nogi. Niewątpliwie jaki się jako postać pełna sprzeczności.
Z jednej strony dążyła do wzmocnienia pozycji państwa, ale bez agresywnych działań militarnych, dużą rolę przypisywała wiedzy i edukacji, niezwykle wysoko stawiała buddyzm, który gorliwie praktykowała. Przyczyniła się do powstania wielu nowych świątyń.
Z drugiej strony słynęła z brutalności i krwawych rozwiązań dynastycznych.
Z biegiem czasu władczyni coraz bardziej ulegała pochlebstwom skorumpowanych dworzan, traciła czujność. Stała się zabobonna i niepewna siebie. W podeszłym wieku sprawy państwa zostawiała w rękach swych kochanków Zhanga Yizhi i jego młodszego brata Zhanga Changzonga. Kiedy w pałacu zaczęto spiskować przeciwko władczyni, dowiedział się o tym Zhang Yizhi i poinformował Wu.
W 701 r. zmusiła wszystkich dworzan do popełnienia samobójstwa.
W 705 r. doszło do buntu gwardii cesarskiej, cesarzowa abdykowała, a jej następcą został Czung Tsung. Wu zmarła 16 grudnia 705 roku. Jedyna kobieca dynastia w historii Chin – dynastia Czou – została zniesiona przed jej śmiercią przez nowego władcę.
Cesarzową pochowano obok cesarza Gaozonga.
Ocena jej rządów i prowadzonej polityki jest tematem sporów wielu historyków. Przedstawiano ją, jako despotkę, kobietę rozwiązłą, która zdobywała kolejne szczeble władzy przy pomocy intryg, manipulacji i brutalnych tortur.
Okres jej rządów nazywany jest także „oświeconym”.
Założeniem Wu było stworzenie cesarstwa otwartego na potrzeby poddanych, wzmocnienie roli edukacji i religii, zwrócenie uwagi na rolę kobiet i docenienie ich zasług.
Wu jest ciągle postacią nierozwikłaną, tajemniczą i intrygującą.
Tekst: Marzena Winniczek
Źrodła:
1. Wikipedia,
2. Deborah G. Felder, 100 kobiet, które miały największy wpływ na dzieje ludzkości, Pruszków 1996.
3. https://historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com/2017/09/30/wu-zetian-pierwsza-i-jedyna-kobieta-cesarz-w-historii-chin/
4. http://chiny.pl/artykul/93-tang-wuzetian-uzurpatorka-wu-zetian-kobieta-cesarz-ktora-rzadzila-imperium-twarda-reka
5. https://www.asiaculturaltravel.co.uk/wu-zetian/
6.https://www.bbc.co.uk/programmes/articles/19bgKvs4vKTHQmF642TDdxT/wu-zetian-china-s-kick-ass-female-emperor
Zależy nam, aby nasze teksty były jak najwyższej jakości. Jeśli znajdziesz jakikolwiek błąd, napisz do nas: Ifem.pl@protonmail.com.